بیمارستان 64 تخته
پیشگفتار
مشکل اصلی و امروزی نظام سلامت، فنآوری نیست، مدیریت است مدیریت سلانت در ایران به بررسی چندوچون مدیریت در نظامی میپردازد که هفتاد میلیون مشتری (مصرفکننده خدمات) دارد و بیش از صدهزارنفر کادر متخصص ودانشگر و کارکنان بسیاری مشغول خدماترسانی در آن هستند و کالای مورد معامله در اینبازار گسترده "جان انسان" است. سلامت و آموزش دو رکن اساسی توسعهی ملتهاهستند و این دو شاخص هستند که میزان کیفیت زندگی را در یک کشور رقم میزنند. از این روست که شاهدبسیاری از کشورها به بازنگری و بازآفرینی نظامهای سلامت و آموزش خود پرداختهاند. آدمی که همواره درد جانکاه ناشی ازبیماری و دستوپنجه نرمکردن با کابوس مرگ را از ابتداییترین روزهای زندگیاش تجربه کرده است، پیوسته در تکاپو بوده تا راههایی اثربخشتر برای پیشگیری ازبیماری و درمان و نگهداری از سلامت خود بیاید. روند پیشرفتهای پزشکی گویای آن است که پزشکان ودانشمندان سایر علوم کوششی بیامان داشتهاند تا با دستیابی به دانش و بکارگیری فناوریهای نو کیفیت سلامت نسل بشر را بهبود بخشند. در ادامه این روند، امروز مشاهدهگر آنیم که درنظام سلامت جهانی، هرروز دستاوردی جدید در درمان یا پیشگیری از بیماریها معرفی میگردد.پروژههای پژوهشی سنگین وگستردهای در جای جای کره خاکی در حال انجام است تا فناوریهای مدرن و دانشهایمیانرشتهای امروز و فردا (مانند مهندسی، فیزیک، شیمی، ژنتیک، فناوریاطلاعات وننوتکنولوژی ...) را بکار گیرند که دردی از درماندهای درمان کنند. و بیشک در این زمینه پیشرفتهای چشمگیری نیز حاصل شده است.ولی در سالهای اخیر توجه عمومی به حلقهی مفقودهای جلب شده است که متضمن انسجام خدمات، بهرهوری نظام سلامت و بهرهمندی همگانی از سلامت است. این عاملِ تعیینکننده، "مدیریتِ" نظام سلامت است.صاحبنظران به این نکته رسیدهاند که بهبود سلامت افراد در جوامع، چالشی است که پیش از اینکه به میزان بهرهبرداری از فنآوریهای پیچیده وابسته باشد متاثر از چگونگی مدیریت نظام سلامت است و ساماندهی این نظام، نیاز به دانشِِ روز مدیریت دارد.مایکل پورتر، یکی از برجستهترین صاحبنظران مدیریت استراتژیک، با مطالعهی عمیق نظام سلامت آمریکا، ضرورت پرداختن به این مهم را در کتاب خود با صراحت تاکید میکند:"مشکل اصلی و امروزی نظام سلامت، فنآوری نیست، مدیریت است!" اهمیت مدیریت در نظام سلامت سبب شده است که اینبار این استراتژیست نامآور در عرصه مدیریت سلامت دست به قلم ببرد. کتاب "استراتژی مدیریت سلامت" حاصل پروژهی مطالعاتی گسترده و ژرفی است که تیمی به رهبری مایکل پورتر در مورد مشکلات سلامت آمریکا انجام دادهاست. اگرچه هدف کتاب در کل،بازتعریف نظام سلامت در آمریکا بوده است ولی آموزههای آن جهانی میباشد. نویسندگان در این رابطه مینویسند: "در این کتاب، نظام خدمات درمانی ایالت متحده در کانون توجه قرار گرفته، اما اصول در همه جای جهان یکی است."کتاب "استراتژی مدیریت سلامت"، در قالب دو بخش، ابتدا به شناسایی مشکلات موجود و گرههای نظام سلامت نشسته و سپس با فرموله کردن "استراتژی رقابت ارزشآفرین" برای این نظام به ارایه راهحلهایی برای حل مشکلات آن پرداخته است.پورتر برای بهبود نظام سلامت، راهحل سنتیِ ایجاد انحصار دولتی را کارساز نمیداند. وی بر این باور است که پیادهسازی استراتژی رقابتِ ارزشآفرین و فراهم آوردن زمینه رقابت بر سر افزایش ستاده برایبیمار، رقابتی است بانتیجه که همه دستاندرکاران نظام سلامت از آن بهرهمندمیشوند. سلامت برای انسانهای امروز یکی از دغدغههای اصلی است تا جایی که در انتخابات کشورهای توسعهیافته یکیاز پارامترهای مهم جلب رای برای کاندیداها و یا احزاب، قولها و اقدامات آنان درجهت توجه به وضعیت سلامت مردم و جامعه و بهبود آن است. از این رو است که اکنون، رهبران بسیاری ازکشورها به کنکاش مشکلات سلامت مردمشان پرداخته و آینده ساختار نظامهای سلامت خودرا به چندوچون گذاشتهاند. چراکه به گفته پزشک فرانسوی، آلبرت شوایتزر: "خوشبختی چیزی نیست مگر سلامتی و حافظهای ضعیف"
مبانی نظری عام
«مهمترین واولین ویزگی طرح یک بیمارستان ان است که شایسته هدفش باشدوهمانااولین هدف قانونی ان،ارایه خدمت درراستای درمان بیماران است» فلورانس نایتینگل
معماری درمانگرایانه
قصددارم این گفتارراباتصویرسازی ازبیمارستانهای کشورمان اغازکنم.تصوربفرماییدشمابیماری هستیدکه درجلوی ورودی ویادرون پارگینگ یکی ازهمین بیمارستانهای شهرمان قرارداریدومی خواهیدخورتان رابه بخشی که قراراست پروسه درمانی شمادران صورت گیرد،برسانید،چه می بینید؛اری،خودتان اری خودتان رادرمقابل حجم عظیم بتونی وانبوهی ازناشناخته هامی بینیدکه نتنهاخیال کمک به شماراندارد،بلکه بیماری شماراهم به مسخره گرفته وشمارادعوت به مبارزه می کند.حال اگرتوانستیداین مرحله رابگذرانیدوخودتان رابه مقصدبرسانید،وارداتاق سردوبی روحی می شویدکه بازهم پنجره هایی روبه دیوارهای خشک بتنی دارد.
بله،این همان چیزی است که قبلانیزبه عنوان بحران کیفیت فضاهای درمانی به ان اشاره گردیدوازان به عنوان یکی دلایل مهم ایجاد یک تصویرعمومی منفی ازبناهای بهداشتی دراذهان اکثرمردم وترس انهاازمراجعه بع این مراکزیادشد.
برخی ازصاحب نظران،یکی ازعوامل بروزاین بهران را،رویکرد«عملکردگرایانه»به مسایل طراحی بیمارستان مطرح می کنند وبراین عقیده اندکه دردوران پس ازمعماری مدرن،این شعارکه«فرم ازعملکرد پیروی می کندهنوزدرطراحی بیمارستان به اجراگذاشته می شود.اماموضوع اصلی اینجاست که این طرح هابه اندازه کافی عملکردی هم نبودند؛بدین تدتیب که انان عملکردرا«کارایی دسترسی ها،حل روابط کالبدی،هماهنگی داخلی اجزای ساختمان،کاهش دادن عفونت های بیمارستانی بااستفاده ازفن اوری های جدیدساختمانی،علم طب مدرن وتکنولوزی موثرتعریف کردندواحیاناتوانسته اندبه این مواردهم پاسخ هایی مناسب بدهندولی بایدگفت:«عملکردی که نتواندبه اهداف اصلی بنیادبیمارستان،تامین سلامت جامعهفارایه ی«نتایج بهداشتی -درمانی»بهینه ورفع نیازاساسی بیماران،یعنی درمان-پاسخ کاملی دهد،عملکردی ناقص است».
برای نیل به این اهداف،ابتدایک اصطلاح کلیدی تعریف شودوان«نتایج بهداشتی-درمانی»است انچه مشخص است این است که این نتایج معیارهایی برای اندازه گیری فرایندتشخیص یادرمان بیماری ونشان دادن کیفیت فضاهای درمانی است امابنده برای مشخص کردن ایتم های دقیق نتایج بهداشتی-درمانی به سایت های مختلف بیمارستانی ومداکزدرمانی مراجعه کردم وتوانستم لیستی ازاین نتایج رابه ترتیب زیراولویت بندی کنم:
-رضایت بیمار ازکیفیت درمان وفضای درمانی
-هزینه های مراقبتی-درمانی وهزینه مربوط به حقوق کارکنان
-عفونت هاوصدمات رایج بیمارستانی
-مدت اقامت بیمار
-میزان خطاهای پزشکی؛مثل اشتباهات تجویزدارو
- کیفیت خواب
- کیفیت ارتباط پرسنل بابیماران
- دردهای گزارش شده ومیزان مصرف دارو
- رضایت پرسنل
سوالی که دراینجامطرح میشود،این است کهک«ایامحیط می توانددربهبوداین نتایج تاثیرگذارباشد»برای پاسخ گفتن به این پرسش توجه به سه موضوع مهم ضروری است:
الف)درطول تاریخ درمان نیز به این مساله پرداخت شده است؛مثلادرجداسازی بیماران عفونی ازبیماران دیگردرسال1350میلادی ویاتهویه مناسب تربخش های بیمارستانی درسال1773
ب)در«فرضیه ی سازگاری محیط»«پاول لاوتن»نیزاین مساله مطرح شده است که دریک تغییرمثبت یامنفی درمحیط،ممکن است مقادیرغیرقابل انتظاری ازدرمان یاناتواتی بیشتر،درفردبیماربه وجوداورد
ج)درسالهای اخیر-چنانکه درقسمت«فرایندتحول معماری بیمارستان درتاریخ»نیزاشاره گردید-مشاهده می شودکه طراحی محیطی فضاهای بهداشتی توانسته است به طورقابل توجهی نتایج بهداشتی-درمانی رابهبودبخشد.
باتوجه به این سه موضوع می توان نتیجه گرفت که محیط می توانددربهبودی نتایج یادشده موثرباشد.
نتیجه:معماری بیمارستان بایددارای کیفیت هایی باشدکه بتواندبه نتایج بهداشتی-درمانی بهتری منجرشود«معماری درمانگرایانه».
دوتحقیق اساسی جهت رسیدن به کیفیت های معماری درمانگرانه:
- استرس عامل مهم موثربرروی نتایج بهداشتی درمانی
اصل شایستگی فردوفشارمحیط:
این اصل به عنوان اصل دوم لاوتن،یکی ازمهمترین تحقیقات درزمینه تاثیرگذاری های محیطی مختلف برروی نتایج بهداشتی درمانی است به نظرلاوتن،«شایستگی فرد»رامی توان بارفتارهای به خصوص نظیرسلامت زیست شناختی(مثل مشکلات تنفسی وفشارخون بالا)،عملکردحرکتی-حسی(مثل عدم توانایی شنیدن)،مهارت های شناختی(مثل فراموش کردن نام ها وتائیخ ها)وقدرت فردیت(مثل احساس افسردگی وعصبانیت)اندازه گیری کردهمچنین به کمک«ناهمو»محیط هارابرمبنای خصوصیت تقاضاطبقه بندی کرد.به نظرانهابرخی ازمحیط ها،رفتارهایی رابرمردم تحمیل می کنندوبرخی دیگرخیر؛که این کیفیت را«فشارمحیط»نامیدند.انان معتقدبودندبدون توجه به اینکه شایستگی فردتاچه حدبالاباشد،همواره نقطه ای ازفشاربالافرامی رسدکه تطبیق صورت نمی پذیردوهرچه شایستگی فردبالاترباشد،قادراست باطیف وسیعی ازفشارهاتطبیق یابد.
این اصل درموردانسانی که دچاربیماری می شوددرسه مرحله عنوان گردیده است:
الف)هرانسان سالم درفرایندپاسخ گویی به کلیه نیازهای خودوسازگارکردن خودبامحیطی بافشارمعین،میزان مشخصی انرژی مصرف می کندکه مقداران انرزی بستگی به شایستگی فرددارد.
ب)حال اگراین انسان بیمارشود،مقداری ازانرژی خودرا از دست خواهددهدوبدین تدتیب ازشایستگی اوکاسته خواهدشد
ج)دروضعیت شدید،اگراین بیمارواردمحیط بیمارستان بافشارمحیطی بیشترگردددیگراصلانخواهدتوانست به همه نیازهای خودچه درمان وچه سایرنیازهاپاسخ کاملی دهد.
فهرست مطالب
1-2- تاریخچه پزشكی در ایران.. 3
1-3-2-بیمارستان هاودوره روشن گری (رنسانس): 7
1-3-3-بیمارستان هادرقرن هیجدهم: 7
1-4-2-بیمارستانهای دانشگاهی... 13
فصل دوم :مطالعات تکمیلی.... 14
2-1- مطالعات نخستین برای احداث بیمارستان.. 15
2-2- احداث بیمارستان و نیاز جامعه. 15
2-3-4-تاثیر فضاهای داخلی بر شکل معماری بیمارستان.. 19
2-4- نقش معمار داخلی در تیم طراحی بیمارستان.. 20
2-5- اثرات نور و رنگ در بهبودی بیماران.. 21
2-7- چگونگی احداث بیمارستان.. 22
2-7-1-شرایط محیطی محل احداث... 23
2-9- درخت ٬ درختچه و چمن... 27
2-11- محوطهء بیرونی بیمارستان.. 28
2-13- مشخصات اتاق و راهرو پلکان و وظایف هر یک..... 31
2-14- شکل و فرم ساختمان بیمارستان.. 31
2-15- دلایل انتخاب شکل ساختمان بیمارستان.. 32
2-16- برنامه بيمارستان درحوادث غيرمترقبهHospital Disaster Plan.. 33
2-16-1-انواع حوادث غيرمترقبه: 33
2-16-2-عوامل مؤثر دركيفيت ارائه خدمات درهنگام بروزDisaster: 34
2-16-3-مواردي كه لازم است در بيمارستان پيش بيني و يا تدارك شوند: 34
2-17-2-استانداردها براي ترياژ در موارد بروز حوادث غيرمترقبه: 35
2-17-3-شرح اقدامات بيمارستان در حوادث مترقبه. 36
2-18- کلیاتی در مورد تاسیسات وتجهیزات بیمارستان.. 37
2-18-3-اتاق استراحت بعد از عمل... 39
2-18-5-تاسیسات مربوط به دیگ های بخار. 40
2-18-7-کپسول اکسیژن و مانومتر(oxygen &manometer) 41
2-18-10)سونوگرافیultrasound unit. 43
2-18-11)لیزرهای درمانیTHERAPEUTIC LASER.. 44
2-18-12)انکوباتورINCUBATOR.. 44
2-18-16)رادیو گرافیRadiography unit. 50
2-18-17)سینک اسکراپscrub sink.. 50
2-18-18)ماموگرافیmammography.. 51
فصل سوم: جغرافیایی استان و شهرستان.. 53
3-1- موقعیت جغرافیایی استان.. 54
3-3- جغرافیای انسانی استان: 55
3-3-1- سابقه تاریخ سکونت.... 55
3-3-2- نام آذربایجان و وجه تسمه آن.. 56
3-3-3- نژاد . زبان . دین و مذهب.... 56
3-4- بررسي كلي شهرستان پیرانشهر : 56
3-4-1- موقعیت جغرافیایی شهرستان پیرانشهر. 57
3-4-2- ويژگي هاي تاريخي شهرستان پیرانشهر: 58
3-4-3- جمعیت شهرستان پیرانشهر. 58
3-4-4- جاذبه های گردشگری پیرانشهر. 58
3-4-6- سرزمين سنگهاي افسانه اي روستاي خورنج: 62
3-5-1) موقعیت اقلیمی استان در پهنه بندی اقلیمی کشور. 63
3-5-2- مسائل هواشناسی و باد ها 63
نمودار آب و هوا: پیرانشهر.. 64
4-1- شناخت بستر طرح در مقياس زمين طرح: 68
4-2- |موقعیت سایت از دید هوایی... 68
4-4- سایت پلان یا پلان موقعیت.... 69
4-5- پلان اندازه گذاری طبقه همکف.... 70
4-6- پلان اندازه گیری طبقه اول.. 70
4-7- پلان اندازه گیری طبقه دوم. 71
4-12- نمای جنوبی و نمای غربی... 73
4-14- دید و منظره د ر سایت.... 74
4-17- الودگی صوتی در سایت.... 76
4-18- زاویه تابش خورشید در سایت.... 76
5-1- محل قرار گرفتن اتاقهای عمل در بیمارستان.. 78
5-3- اتاق زیر مجموعه استریل: 80
5-7- نظم و ترتيب بخش ريكاوري... 81
5-9- رابطه سه بخش اصلی بیمارستان: 84
5-10- سیرکلاسیون های اصلی درمانگاه: 85
5-14- متراژ و نمونه فیزیکی بیمارستان.. 89