چکیده

موسیقی، عنصر برجسته ی زبان شعری و عامل اصلی تمایز شعر از زبان روزمره و گفتار عادی بوده، همچنین رابطه ی عاطفی میان خالق اثر و مخاطب و خواننده ایجاد می کند. در واقع شاعر با سرودن شعر مخاطب را در فضای عاطفی قرار می دهد و بدین وسیله حالات مختلف روحی و عاطفی را بر می‌‌انگیزاند. خیال، عاطفه، اندیشه، شکل و موسیقی، عناصر پنج گانه ی تشکیل دهنده ی شعر به شمار می روند. موسیقی در شعر، یکی از مهمترین ابزارها در انتقال معانی و همچنین ایجاد عاطفه و احساس است. موسیقی در معنای وسیع شامل هر نوع هماهنگی و رابطه‌ای است که میان واژه ها وجود دارد. آن چه شاعری را از شاعران دیگر متمایز می کند، شیوه بیان، کاربرد ویژه ی زبان و عناصر زبانی و تمهیدات و شگردهای کلامی اوست. سلمان ساوجی در میان دو شاعر بلند آوازه ی شعر فارسی یعنی سعدی و حافظ می زیست و تأثیر و تأثر او از این دو شاعر او در میان قصیده سرایان عصر خود متمایز ساخته است. این پژوهش به بررسی جنبه های مختلف موسیقی شعر از قبیل موسیقی بیرونی، موسیقی کناری، موسیقی درونی و موسیقی معنوی در قصاید سلمان ساوجی پرداخته است؛ سلمان ساوجی در موسیقی بیرونی از اوزان پرکاربرد بحور رمل، مجتث، مضارع و هزج بهره برده است و اوزان به کار رفته، متناسب با مضامین آنها می‌باشد. در موسیقی کناری بیشترین کاربرد قافیه به صورت اسمی می باشد و از واژگانی که بسامد بسیار بالایی در قافیه یابی دارند، استفاده گردیده است. بیشترین کاربرد ردیف نیز از نوع فعلی است.در حوزه ی موسیقی درونی و معنوی به کاربرد جلوه هایی از موسیقی درونی، جناس و انواع آن، تکرار و تصدیر و واج آرایی و همچنین به جلوه هایی از موسیقی معنوی نظیر: تلمیح، مراعات نظیر، تشبیه، کنایه، استعاره و ... پرداخته است.